جوان آنلاین: پس از انتشار گزارشی جدید مبنی بر اینکه بریتانیا دو برابر میانگین کشورهای غربی، متخصصان پزشکی خارجی دارد، از وزرا خواسته شدهاست نسبت به اتکای بیش از حد به پزشکان خارجی «بیدار شوند».
وزارت بهداشت و اندیشکدههای انگلیس دریافتهاند «بریتانیا باید پزشکان بیشتری را آموزش دهد و دانشکدههای پزشکی بیشتری برای آموزش آنها تأسیس کند.» چراکه افزایش پزشکان آموزشدیده در این کشور میتواند مبلغ قابلتوجهی پول را در حساب کشور انگلیس پسانداز کند. این تراژدی، اما یک جورهایی برای ما آشناست و شاید در آیندهای نه چندان دور برای مدیریت کمبود پزشک در کشورمان دست به دامان پزشکان خارجی شویم با تمام اینها تعارض منافع رانت و ترجیح منافع صنفی بر منافع ملی موجب شده در افزایش ظرفیت پزشکان متوقف شده و حتی به سمت کاهش ظرفیتها حرکت کنیم.
تجربه درمان به دست پزشکان خارجی را ما هم در کشورمان داشتهایم. درست سالهای قبل از انقلاب که به دلیل ضعف در نظام آموزش پزشکی، پزشک کافی در کشور تربیت نمیشد و مجبور بودیم از پزشکان هندی و پاکستانی برای درمان استفاده کنیم. در سالهای پس از انقلاب، اما با تمرکز بر آموزش پزشکی توانستیم نیازهای کشور به آموزش پزشکی را برآورده کنیم، اما در شرایطی که میرفت تا کشورمان به ثبات رسیده به یکی از قطبهای آموزش پزشکی تبدیل شود، منافع صنفی روی منافع ملی سایه انداخت و موجب شد ظرفیتهای پذیرش آموزش پزشکی کاهش یابد. بر این اساس و با عنایت به کمبود جدی پزشک در کشور و به خصوص مناطق محروم و کمبرخوردار شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه افزایش ظرفیت پذیرش آموزش پزشکی را کلید زد، مصوبهای که از همان آغاز اجرا با مخالفتهای شدید صنف پزشکان مواجه شد.
انتقادات نهچندان دلسوزانه
منتقدان افزایش ظرفیتهای پزشکی احساس میکردند افزایش تربیت پزشک میتواند مطبهایشان را خلوت کند و بر درآمدشان تأثیر منفی بگذارد! بر همین اساس با وجود رشد هفت برابری بودجه آموزشی دانشگاههای علوم پزشکی همچنان به بهانه نبود زیرساخت و بودجه کافی طرح افزایش ظرفیتهای پزشکی را زیر سؤال میبردند.
جالب اینجاست که معاون آموزش وزارت بهداشت و یکی از اصلیترین مخالفان این طرح با اتهام دریافت زیرمیزی مواجهشده و در نهایت ناگزیر از استعفا شد!
حکایتی که نشان داد انتقادات وی به بحثهای افزایش ظرفیت و نبود زیرساخت و آزردهشدن دانشجویان خیلی هم از سر دلسوزی نیست.
توقف افزایش ظرفیتها بیتوجه به نیاز جامعه
امسال، اما چهارمین سال این طرح بود و ظاهراً قرار نیست طرح افزایش ظرفیت پزشکی برای سال آینده تمدید شود، این همه ماجرا نیست، چراکه به نظر میرسد تلاشها برای کاهش و ظرفیت پذیرش پزشکی به جبران افزایش چهار ساله آن به شکل جدی در جریان است، تبعات این ماجرا را، اما میتوان در سطح جامعه دید درست همان جایی که یک بیمار در استان سیستان و بلوچستان گاهی برای یک بخیه ساده باید کیلومترها رنج سفر را تحمل کند تا به نخستین مرکز درمانی برسد در حوزههای تخصص که ماجرا بحرانیتر است به گونهای که حتی در پایتخت هم با کمبود تخصصهایی مانند اطفال روبهرو هستیم.
با تمام اینها، اما همچنان چهرههایی همچون رئیس سازمان نظام پزشکی معتقدند افزایش ظرفیتهای پزشکی سیاست غلطی بود! این در حالی است که نگاهی به وضعیت بهداشت و درمان کشوری مانند انگلستان و بحران سلامت در این کشور نشان میدهد تمرکز بر تربیت پزشک، سیاستی جدی و دوراندیشانه است. همچنان که این کشور با وجود برقراری نظام ارجاع و پزشک خانواده باز هم به مشکل برخورده و ناگزیر است از پزشکان خارجی استفاده کند.
نکته قابلتأمل اینکه برخلاف اظهارات رؤسای صنف پزشکان در کشورمان، انگار وضعیت درآمد پزشکان بریتانیایی هم خیلی خوب نیست! همچنان که در بیمارستانها و مراکز درمانی این کشور شاهد اعتراضات گسترده پزشکان و کادر درمان نسبت به کمبود دستمزد فشار کاری و کمبود نیرو هستیم.
ناکامی در آموزش کافی متخصصان پزشکی
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) دریافت که ۳/۳۸ درصد از نیروی کار پزشکی بریتانیا در سال ۲۰۲۳ در خارج از کشور آموزش دیدهاند. در مقابل، میانگین این رقم در کشورهای غربی تنها ۶/۱۹ درصد بودهاست.
دادههای جدیدتر از شورای پزشکی عمومی (GMC) نشان میدهد که تعداد پزشکان آموزشدیده خارجی به ۴۲ درصد افزایش یافتهاست. استوارت اندرو، وزیر بهداشت گفت که دولت اکنون باید فوراً برای آموزش بهتر پزشکان و پرستاران بومی اقدام کند تا آینده NHS (خدمات بهداشت ملی) را تضمین کند.
گرت لیون، رئیس بخش سلامت و مراقبتهای اجتماعی در اندیشکده Policy Exchange گفت: «بریتانیا باید پزشکان بیشتری را آموزش دهد و دانشکدههای پزشکی بیشتری برای آموزش آنها تأسیس کند.»
او با انتقاد از دولت به دلیل «تکیه بر یک راهحل سریع برای جذب هر چه بیشتر پزشکان از خارج از کشور»، گفت که افزایش تعداد فارغالتحصیلان پزشکی آموزشدیده در بریتانیا میتواند «بازگشت سالم ۲۶۰هزار تا ۵۰۵ هزار پوند به خزانهداری برای هر دانشجو را تضمین کند».
سخنگوی وزارت بهداشت و مراقبتهای اجتماعی هم گفت: «ما برای مشارکت پزشکان و پرستارانی که از سراسر جهان در NHS کار میکنند، ارزش زیادی قائلیم، اما این ارقام، میراث پوچی را که به ارث بردهایم، آشکار میکند.
ناکامی در آموزش کافی متخصصان پزشکی داخلی، ما را بیش از حد به استخدام بینالمللی برای پر کردن شکافها وابسته کرده است.»
اعتراض پزشکان انگلیسی به کمبود نیرو، امکانات، شرایط کاری و دستمزدها
برخلاف ادعاهای صنف پزشکان در ایران و مقایسه دستمزدهایشان با سایر کشورها و حتی درخواست ویزیت یک میلیون تومانی برای پزشک عمومی انگار در سایر کشورها هم درآمد پزشکان آنچنان رؤیایی نیست!
در آغاز چهاردهمین اعتصاب پنج روزه پزشکان بیمارستانهای دولتی انگلیس در اعتراض به کمبود نیرو، امکانات، شرایط کاری و دستمزدها در اوج گسترش ابر آنفلوآنزا در این کشور و در ادامه اعتصابهای گذشته، دکتر جک فلیچر، عضو سازمان نظام پزشکی انگلیس میگوید: دستمزد پزشکان سالهاست به رغم افزایش تورم متناسب با آن افزایش پیدا نکردهاست.
انحصارطلبی و تعرض منافع
چالشهای جمعیتی شاید یکی از اصلیترین دلایلی باشد که نظام سلامت و آموزش کشوری مانند انگلیس از تربیت پزشک به میزان کافی غفلت کردهاست.
در کشور ما، ماجرا بیشتر به منافع صنفی و انحصارطلبی پزشکان که امور را در دست دارند، باز میگردد.
بر این اساس طی دهههای ۷۰ تا ۹۰ ظرفیت پزشکی و دندانپزشکی نهتنها توسعه نیافت، بلکه کاهش پیدا کرده و موجب فرصتسوزی و تضییع استعدادها، انباشت جمعیت پشت کنکور و همچنین ناترازی در تأمین پزشک در پاسخ به تفاضای مردم شدهاست.
در حال حاضر بخش قابلتوجهی از شهرستانهای ما مسئله اختلال در دسترسی به پزشک و دندانپزشک دارند؛ برای مثال بیش از ۲۰۰ شهرستان کشور که جمعیت بالای ۵۰ هزار نفر دارند، حتی یک دندانپزشک ندارند.
وضعیت در رشتههای مادری همچون اطفال هوش بیهوشی اورژانس حالت اضطرار رسیده و صندلیهای تخصص در این رشتهها خالی میماند.
این در حالی است که اگر متقاضی بیشتری برای شرکت در دوره تخصص وجود داشت، ریسک خالی ماندن این صندلیها هم کمتر میشد.
حالا در برابر کمبود پزشک در این رشتههای مادر یک سؤال جدی در برابرمان قرار دارد.
آیا ما هم در سالهای نه چندان دور مانند کشوری همچون انگلستان ناگزیر خواهیم شد نظام سلامتمان را با پزشکان خارجی اداره کنیم؟
